De geschiedenis van de kerstboom

Het versieren van de kerstboom is elk jaar een traditie die in veel huizen het begin van de kerstperiode inluidt. Er is tenslotte in veel huishoudens tegenwoordig wel een kerstboom te vinden, maar waar komt deze traditie oorspronkelijk vandaan? Wij hebben het verhaal achter de kerstboom voor je uitgezocht en vertellen je graag meer:

• Ontstaan van de kerstboom
• Het Christendom en de kerstboom
• Verspreiding van de kerstboom in Europa
• De kerstboom in de huidige tijd

Ontstaan van de kerstboom

Het ontstaan van de kerstboom gaat helemaal terug tot de Germaanse tijd. De Germanen hadden namelijk als traditie om op midwinternacht, de kortste dag van het jaar, een Dennenboom in het midden van het dorp neer te zetten. Vervolgens versierden zij deze boom met verschillende attributen zoals appels. De reden voor de Germanen om de Dennenboom in het midden van het dorp te plaatsen was omdat de Dennenboom een tijd van bloei en hoop kenmerkte. Vanaf midwinternacht werden de dagen tenslotte weer langer en was de lichtere lente in aantocht.

Daarnaast versierde ook de Romeinen hun huizen met groene takken en bebossing, omdat dit volgens de Romeinen symbool stond voor vruchtbaarheid en goddelijkheid. De Romeinen kozen specifiek voor Dennentakken, omdat deze takken niet snel verkleurdde en dus goed pasten bij de symboliek die zij achter de versiering hadden bedacht.

Het Christendom en de kerstboom

Veel mensen denken dat de kerstboom voortkomt uit het Christendom. Dat is ook niet zo gek sinds de kerstboom tegenwoordig veelal met het Christendom wordt geassocieerd, maar hoe is deze Germaanse traditie deel geworden van deze godsdienst?

Uit Middeleeuwse bronnen blijkt dat de kerstboom in de 15e eeuw al werd ingezet tijdens Christelijke winterfeesten. Dit gebeurde vooral in Oost-Europa, Duitsland en Scandinavië. In veel van deze gebieden waren, voordat de godsdiensten opkwamen, vroeger Germaanse stammen te vinden, waardoor de kerstboom waarschijnlijk met de cultuur van deze gebieden is meegegroeid.

Toch is er vanuit het Christendom door de jaren heen veel verzet geweest tegen de kerstboom, sinds de bomen van oorsprong niks te maken hadden met Christelijke gebruiken en tradities. Zo stond er in 1982 pas voor het eerst een kerstboom in het Rooms-Katholieke Vaticaanstad. Tegenwoordig accepteren de meeste stromingen in het Christendom de kerstboom sinds zij erin geslaagd zijn om de kerstboom te associëren met het een betekenis uit het geloof. De kerstboom heeft de vorm van een driehoek en het Christendom ziet die driehoek als verbondenheid tussen de Vader, de Zoon en de heilige geest.

Verspreiding van de kerstboom in Europa

De oudste beschrijvingen van de kerstboom komen uit Frankrijk en Letland. Zo zou er in de Rooms-Katholieke kathedraal van Straatsburg een kerstboom te vinden zijn in 1539, terwijl in Riga zelfs wordt gesproken van een Dennenboom met kaarsen in 1510.

Welvarende Duitsers waren, in de eeuwen die daarna volgden, de eerste bevolkingsgroep die een kerstboom in huis ging zetten. Zij versierden deze kerstboom, net zoals de Germanen, met appeltjes. In Duitsland was het in die tijd de traditie om de kerstboom op 24 december op te tuigen, zodat alle kerstcadeautjes een avond voor kerst onder de boom gelegd konden worden. Tegenwoordig is dat bij sommige Duitse families nog steeds het geval, alhoewel het bij onze Oosterburen, net zoals in Nederland, steeds gebruikelijker is om de kerstboom een paar weken voor Kerst op te tuigen.

Het gebruik van de kerstboom door de Duitsers in de 16e en 17e eeuw, verspreidde zich snel richting Engelse families van Adel en in de 19e eeuw verspreidde de traditie van de kerstboom in huis over heel Europa.

De kerstboom in de huidige tijd

In het begin van de 19e eeuw waaide de Duitste traditie om een kerstboom in huis te zetten over naar de Verenigde Staten. Het kostte de Amerikanen slechts 50 (!) jaar om de kerstboom als een commercieel product neer te zetten met elk jaar hogere en grotere bomen op verschillende toonaagevende plekken, zoals Times Square in New York of het Witte Huis in Washington DC. Door de commerciële groei van de kerstboom is de kerstboom tegenwoordig in de decembermaand niet alleen meer in huishoudens te vinden, maar ook op straat, in kantoren en op nog veel meer plekken ter wereld.

Daarnaast is de kunstkerstboom aan het eind van de 19e eeuw uitgevonden om het massaal kappen van kerstbomen tegen te gaan en het hergebruik van de kerstboom te stimuleren. De verkoop van de kunstkerstboom heeft tijdens de financiële crisis in 1929 een extra boost gekregen, omdat niet iedereen op dat moment het geld had om elk jaar een nieuwe boom te kopen, waardoor een eenmalige investering in een kunstkerstboom een goedkopere optie was.

Waarschijnlijk staat tijdens het lezen van deze blog jouw kerstboom er mooi bij in de woonkamer. Zin om nog meer in de kerstsferen te komen? Bekijk dan deze virtuele tour langs verschillende kerstmarkten of zet onze Spotify kerstplaylist op!